Kunsthaus to globalna galeria w lokalnej stolicy. Jest inny niż wszystko w austriackim Grazu. Dlatego przyciąga ludzi. Czy właśnie takie powinno być projektowane Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie?

Kunsthaus Graz wygląda jak serce wyjęte z krwiobiegu ze sterczącymi w górę odciętymi arteriami. Albo jak krowie wymię rzucone na asfalt. Ale jego skorupa jest "techniczna" - z barwionego niebiesko pleksiglasu. Pod warstwą pleksi ukrytych jest 900 lamp neonowych. Mogą układać się w obrazy lub napisy, tworząc tzw. inteligentną fasadę.

Jak budować w Warszawie Muzeum Sztuki Nowoczesnej na placu Defilad? Właśnie trwa międzynarodowy konkurs na ten budynek. Czy wznosić niezwykły architektonicznie obiekt, który "zniesie" dzikość sąsiedniej socrealistycznej architektury Pałacu Kultury? Czy ustawić sześcian z betonu i szkła, który nikomu nie zawadzi, ale i nikogo nie obejdzie? Wybujały plastycznie Kunsthaus Graz z pleksi, betonu i żelaza, zaprojektowany przez Petera Cooka i Colina Fourniera, daje częściową odpowiedź na to pytanie.

Powstał w 2003 r., kiedy Graz był kulturalną stolicą Europy. Dobudowano go do przeszklonego budynku z połowy wieku XIX projektu angielskiego konstruktora Josefa Benedicta Withalma. Tzw. Eisernes Haus był kiedyś jednym z najnowocześniejszych budynków w Europie. Wchodzę na dach Eisernes Haus z Adamem Budakiem, który pracuje w Kunsthaus Graz od jego otwarcia w 2003 r. Wówczas szefostwo galerii objął Peter Pakesch, znany austriacki krytyk i kurator. Przez szybę oglądamy biuro Pakescha w szklanej kapsule na szczycie budynku. Książki leżą spiętrzone na stole dyrektora. W tej obłej architekturze najwyraźniej nie ma miejsca na coś tak kanciastego jak półki.

Graz od lat 60. był centrum życia artystycznego, kiedyś bardziej awangardowym niż Wiedeń. Jednak ostatni nowy budynek galeryjny wzniesiono tu w latach 60. Brakowało nowej przestrzeni dla sztuki wyposażonej w multimedia, dostosowanej do monumentalnych współczesnych prac. Kunsthaus wniósł do Grazu powiew sztuki globalnej. Nikt tu nie wystawi jakiegoś artysty tylko dlatego, że urodził się w Styrii. Dlatego w Grazu podziwia się, ale i krytykuje Kunsthaus. Za to, że zmarginalizował sztukę lokalną.

Kunsthaus, który nie ma stałej kolekcji, kosztuje ok. 4 mln euro rocznie. Obecnie trwa tam wystawa "Bogowie na wygnaniu" wokół twórczości niemieckiego malarza Alberta Oehlena oraz wspólny pokaz wybitnej austriackiej malarki Marii Lassnig i amerykańskiej rzeźbiarki Liz Larner. Wcześniej prezentowano amerykańskich konceptualistów Sola LeWitta i Johna Baldessariego. Obrano kurs na północ. Na wystawie inaugurującej działalność galerii były m.in. prace Henryka Stażewskiego. Teraz na wystawie "Bogowie na wygnaniu" są fotomontaże czeskiego surrealisty Karela Teige. Pakesch chciałby w Grazu pokazać część kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi, którą podziwia od lat 80., kiedy pierwszy raz był w Polsce.

Pakesch: - W Grazu mieszka 250 tys. osób. W 2004 r. 10 proc. z nich było w Kunsthaus. To dużo, w Kunsthalle w Bazylei, którą prowadziłem w latach 1996-2003, było to najwyżej 3 proc.

Według Pakescha na frekwencję ma wpływ architektura budynku, która jest demokratyczna: między poziomem ulicy a poziomem podłogi w holu głównym nie ma różnicy nawet jednego schodka. Dół jest przeszklony, obrotowe drzwi zapraszają do wejścia, schody ruchome prowadzą na dwa piętra.

Więcej gazeta.pl > > >