Wykład o znowelizowanej ustawie O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wygłosił arch. Andrzej Grudziński, członek Komisji Legislacyjnej. Na stronie internetowej i w Biuletynie informacyjnym dostępny jest artykuł arch. Andrzeja Grudzińskiego na temat nowej Ustawy.

Wprowadzenie do zagadnień z zakresu Prawa administracyjnego, poparte przykładami niefrasobliwego w tym zakresie postępowania uczestników procesu inwestycyjnego, wygłosiła sędzia Alicja Filipowicz-Plucińska, członkini składu orzekającego NSA. Zachęcała do podjęcia wysiłku zapoznania się z przepisami Prawa administracyjnego, do dbałości o sprawy formalne i nie lekceważenie wymaganego przepisami postępowania. Podała przykłady zaskarżonych projektów, które przez wszystkie instancje dotarły do Najwyższego Sądu Administracyjnego.

Zachęcała nasze środowisko do wpływania na ustawodawcę w związku z niezadowalającymi, możliwymi do interpretacji przez urzędników przepisami Ustawy o planowaniu przestrzennym. Wskazywała na symptomy pewnego "zamrożenia" zamierzeń inwestycyjnych pod rządami nowej Ustawy. Z punktu widzenia prawnika symptomem takim może być zastój spowodowany małą ilością spraw wpływających do Wydziału IV NSA (odpowiedzialny z sprawy z zakresu planowania przestrzennego) oraz Wydziału VII NSA (sprawy związane z budownictwem).

Na pytania nadesłane przez architektów do biura MOIA odpowiedział mec. Ludwik Wardzyński. W krótkim wstępie z naciskiem przypomniał o konieczności wnikliwego czytania umów, szczególnie umów dostarczonych przez inwestora, gdzie interesy architekta mogą być nienależycie zabezpieczone. Zalecał korzystanie z pomocy prawnika do sprawdzenia umowy i wyeliminowania (bądź przynajmniej uświadomienia sobie) wszystkich "pułapek" mogących się w niej znaleźć.

Architekci pytali:

1. Co się dzieje z prawami autorskimi do projektu podpisanego przez trzy osoby pracujące w tym samym podmiocie gospodarczym po likwidacji tego podmiotu?

Ustawodawca tę sprawę uregulował w sposób nie budzący najmniejszych wątpliwości - odpowiedział mec. Wardzyński - Według art.9 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przyjmuje się domniemanie prawne, że wszyscy trzej twórcy są w równych częściach autorami projektu, bez względu na wkład pracy i zaangażowanie. Inaczej mówiąc, każdy z nich jest traktowany jako autor projektu. Chyba, że istnieje umowa między autorami, która stanowi inaczej Po likwidacji podmiotu gospodarczego prawa autorskie pozostają przy twórcach. Ustawodawca przewidział obowiązek respektowania praw autorskich twórcy przez 70 lat.

2. Czy projektant jest uprawniony do wykorzystania projektu wielokrotnie jeżeli nie sprzedał praw autorskich inwestorowi?

Nad tym pytaniem warto się dłużej zastanowić. Prawa autorskie dzielą się na osobiste i majątkowe. Osobiste są niezbywalne, przysługują twórcy zawsze, bez względu na to co się z projektem dzieje i kto kupił ten projekt. Natomiast prawa majątkowe, ponieważ są zbywalne, zwykle przekazywane są odpowiednim zapisem w umowie i przechodzą na własność zamawiającego. Chciałbym zwrócić uwagę na to, że jeżeli w umowie nie ma wyraźnego zapisu o przekazaniu autorskich praw majątkowych zamawiającemu to znaczy, że prawa majątkowe do projektu pozostają przy autorze projektu. Inwestor kupując projekt przy umowie bez tego zapisu nie może swobodnie dysponować projektem, powielać go czy odsprzedawać. Ustawa reguluje tę sprawę jednoznacznie: przekazanie autorskich praw majątkowych następuje wyłącznie pisemnie. Brak takiego zapisu pozostawia prawa majątkowe do dzieła przy jego twórcy i, w domyśle, zezwala na swobodne dysponowanie dziełem a więc również na powielanie i ponowną sprzedaż. Jeżeli architektowi zależy na takim ułatwieniu - może to robić. Chociaż zupełnie prywatnie wydaje mi się, że to twórcy nie przystoi.

3. Jeżeli sąsiednie działki otaczające teren planowanej inwestycji ze wszystkich stron są budowlane, to czy konieczne jest zezwolenie na odrolnienie działki?

W sytuacji gdy nie ma planu miejscowego tryb postępowania przewidziany w Ustawie o planowaniu przestrzennym nakłada konieczność uzyskania zezwolenia na zmianę klasyfikacji działki rolnej na budowlaną. Zapis o sąsiedztwie nie ma tu nic do rzeczy. Są to sprawy odrębne, regulowane innymi przepisami.

4. Czy we wniosku o Decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wysokości planowanej inwestycji należy podawać w metrach czy wystarczy podać ilość kondygnacji?

Jeżeli plan miejscowy przewiduje nieprzekraczalną wysokość budynków w kondygnacjach, a nie w metrach to projektujecie Państwo tyle kondygnacji na ile zezwala Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Rozstrzygnięcie o wysokości tych kondygnacji jest sprawą rozsądku, sumienia i odpowiedzialności projektanta a także "zasady sąsiedztwa" przewidzianej w Ustawie o planowaniu przestrzennym.

5. Czy we wniosku o wydanie Decyzji o warunkach zabudowy określając funkcje użytkowe obiektu należy je tylko wymienić czy też określić ich procentowy udział?

Również zależy to od dyspozycji planu miejscowego. Jeżeli plan nakazuje określenie tego udziału w procentach, to tak. Jeżeli nie ma planu miejscowego to dla wygody i bezpieczeństwa projektanta warto podać dane precyzyjne i klarowne. Przez wzgląd na późniejsze zajęcia obecnej tu Pani Sędziego projektant niech dba o to, żeby zapisy w projekcie były czytelne i jednoznaczne.
Tak więc raczej nie "zabudowa mieszkaniowo-usługowa" ale uszczegółowienie opisu. Wtedy nie budzi wątpliwości przeznaczenie obiektu ani jego klasyfikacja.

6. Czy projekt zagospodarowania potrzebny do uzyskania Decyzji o w.z.z.i t. opracowany przez osobę nie będącą członkiem Izby Architektów lub Urbanistów jest ważny?

Jednoznacznie jest to określone przez ustawodawcę: "projekt sporządza osoba będąca członkiem Izby..." Tak więc decyzja wydana na podstawie opracowania nie spełniającego tego warunku jest obarczona wadą i można ją podważyć.

7. Jak rozumieć termin 65 dni na wydanie Decyzji o zezwoleniu na budowę?

To reguluje KPA. Termin zaczyna biec od następnego dnia po złożeniu wszystkich niezbędnych dokumentów. Jeżeli dane potrzebne do wydania decyzji są niekompletne to wtedy organ wzywa do uzupełnienia. Wtedy bieg terminów jest wstrzymany. Zdarzają się przypadki, że organ wydłuża termin obligujący go do wydania decyzji poprzez wielokrotne wzywanie do uzupełnienia danych. Należy dopilnować, aby we wniosku i załącznikach było wszystko co jest konieczne do wydania decyzji. Pozwoli to na uniknięcie wydłużania terminu jej otrzymania. Termin liczy się w dniach kalendarzowych, a nie roboczych. Jeżeli termin wydania decyzji przypada na dzień ustawowo wolny od pracy - to w dniu następnym.

8. Projekty powtarzalne, kto odpowiada za projekt i czy potrzebny jest podpis autora?

Nie ma terminu "projekt powtarzalny". Ustawodawca nie przewiduje takiego określenia. Każdy projekt, również ten powielony ma jakiegoś projektanta i musi być indywidualnie podpisany, musi spełniać wszystkie nakazane przepisami warunki, posiadać niezbędne załączniki i zezwolenia.

9.Czy istnieje podstawa prawna do wydania decyzji dotyczącej zlokalizowania kopalni żwiru (żwirowni) w przypadku braku planu miejscowego?

Myślę, że więcej jest przeszkód do wydania takiej decyzji (choćby zasada podobieństwa) niż ułatwień. Istnieją rozporządzenia regulujące sprawy lokalizacji takich inwestycji. Przy życzliwym poparciu miejscowych władz pragnących mieć taki obiekt na swoim terenie będzie to łatwiejsze do uzyskania. Pomocne mogą być następujące akty prawne:

Dziennik Ustaw Nr 33/2004, poz. 289
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r.
w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) Część III - Wyjaśnienia

Dziennik Ustaw Nr 158/1996, poz. 813
Rozporządzenie Ministrów Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa oraz Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 17 grudnia 1996 r.
w sprawie ewidencji gruntów i budynków - Załącznik nr 11 - Szczegółowe zasady zaliczania gruntów do poszczególnych użytków gruntowych

Dziennik Ustaw Nr 52/1995, poz. 284
Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1995 r.
w sprawie określenia rodzajów inwestycji szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi oraz ocen oddziaływania na środowisko

Dziennik Ustaw Nr 126/2004, poz. 1318
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 kwietnia 2004 r.
w sprawie zakresu i trybu opracowywania planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy oraz warunków korzystania z wód regionu wodnego Załącznik nr 1 - Metodyka dokonania analizy stanu dorzecza

Dziennik Ustaw Nr 151/1998, poz. 987
Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 września 1998 r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie

źródło Mazowiecka Okręgowa Izba Architektów